Kręgowce (Vertebrata, od łac. vertebra – kręg) – silnie zróżnicowany morfologicznie podtyp zwierząt zaliczanych do strunowców, których wyróżniającą cechą jest posiadanie kręgów lub kręgosłupa. Zazwyczaj synonimizuje się je z czaszkowcami (Craniota).
Dotychczas opisano około 58000 gatunków kręgowców, co stanowi około 5% opisanych gatunków zwierząt. Kręgowce są największym podtypem strunowców. Zalicza się tu m. in.: bezżuchwowce, ryby kostnoszkieletowe, rekiny, płazy, gady, ssaki i ptaki. Wielkość współczesnie żyjących kręgowców waha się od 7.9 mm u gatunku karpia - Paedocypris progenetica do płetwala błękitnego, którego długość dochodzi do 33.9 m.
Cechy charakterystyczne:
* dobrze wykształcony szkielet wewnętrzny zbudowany z tkanki chrzęstnej lub kostnej, składający się ze szkieletu osiowego, szkieletu pasów i kończyn
* chrzęstny szkielet wzmocniony kolagenem, a kostny fosforanem wapnia
* szkliwo pokrywające szkielet skórny (pancerz, łuski) lub zęby
* parzyste kończyny (nie występują tylko u bezżuchwowców i skrajnie wyspecjalizowanych wężowatych czworonogów)
* układ pokarmowy złożony z przewodu pokarmowego (jama gębowa, gardziel, przełyk, żołądek, jelito środkowe (cienkie), jelito tylne (grube), jelito proste (odbytnica)) z otworem gębowym i odbytem oraz dodatkowych gruczołów (wątroba, trzustka)
* skóra składająca się z wielowarstwowego naskórka i ze skóry właściwej
* układ nerwowy złożony z ośrodkowego układu nerwowego (mózgowia i rdzenia kręgowego) oraz nerwów, tworzących obwodowy układ nerwowy
* mózgowie złożone z kresomózgowia, międzymózgowia, śródmózgowia, tyłomózgowia i rdzeniomózgowia
* bardzo dobrze rozwinięte narządy zmysłów: wzrok, słuch, węch, zmysł równowagi, dotyku i termorecepcji
* pęcherzykowate oczy, będące w rozwoju zarodkowym uwypukleniami mózgu; osłonięte powiekami (górną, dolną i migotką)
* zamknięty układ krwionośny
* czerwona krew zawierająca hemoglobinę
* serce położone po brzusznej stronie ciała, mające zastawki
* parzyste nerki
* dobrze rozwinięty układ krwionośny
Dzięki takiej budowie, kręgowce w czasie swojego ewolucyjnego rozwoju zdołały opanować prawie wszystkie środowiska Ziemi.
Najstarsze skamieniałości kręgowców znane są z osadów ordowiku.
Do podtypu kręgowców należą:
nadgromada – bezżuchwowce
gromada – krągłouste (kręgouste)
nadgromada – żuchwowce
gromada – ryby chrzęstne
gromada – ryby kostne
gromada – płazy
gromada – gady
gromada – ptaki
gromada – ssaki
Drzewo filogenetyczne:
* konodonty (Conodonta), żyjące od kambru do triasu, które jednak przez niektórych są wyłączane poza grupę kręgowców;
* śluzice (Myxinida), współczesną grupę, której zapis kopalny sięga karbonu;
* Heterostraci, żyjące od ordowiku do dewonu;
* Anaspida, sylur – dewon;
* minogi (Petromyzontida), żyjące od karbonu do dziś;
* kostnopancerne (Osteostraci), sylur – dewon;
* szczękowce (Gnathostomata), do których i my należymy, znane od syluru.
Szczękowce dzieli się na:
* plakodermy (Placodermi), dewon – karbon;
* chrzęstnoszkieletowe (Chondrichthyes);
* akantody (Acanthodii) sylur – perm;
* kostnoszkieletowe, jedną z grup kostnoszkieletowych są czworonogi (Tetrapoda).